Podcast Vriendenstichtingen: de oude nieuwe toekomst?

Vriendenstichtingen: De Brug tussen Zorg en Gemeenschap

In een nieuwe aflevering van de podcast Back to the Future neemt host Ruben Beijl ons mee in de wereld van vriendenstichtingen. Samen met Anne Jan Kok (adviseur en bestuurder bij de Heezenberg), Kyra van der Grijn (junior adviseur die afstudeerde op vriendenstichtingen) en Margreeth Bronsema (strategisch adviseur) onderzoekt hij wat deze stichtingen zo bijzonder maakt.

De essentie van een vriendenstichting 

“Word vriend van…” – deze uitnodiging kennen we allemaal. Of het nu gaat om een cultureel centrum, een ziekenhuis of een zorginstelling, vriendenstichtingen zijn overal. Maar wat doen ze precies? 

Kyra van der Grijn legt uit dat een vriendenstichting drie kernfuncties heeft: 

1. Een organisatie ondersteunen met een specifieke doelstelling 
2. Mensen betrekken bij die organisatie 
3. Geld inzamelen voor speciale doelen 

Uit haar onderzoek blijkt dat deze stichtingen wijdverbreid zijn: ongeveer 65% van de verpleeg- en verzorgingshuizen heeft er een, evenals 50% van de gehandicaptenzorginstellingen. Wat opvalt is de enorme variatie in vermogen – van slechts €2.400 tot wel €15 miljoen, met de meeste stichtingen ergens tussen €150.000 en €300.000. 

Wat maakt vriendenstichtingen zo waardevol? 

“We doen het voor de glimlach op het gezicht van de mensen,” vertelt een van de bestuurders die Kyra interviewde. Deze uitspraak vat de kern van vriendenstichtingen prachtig samen. 

Anne Jan Kok gebruikt een treffende vergelijking: “Als jouw vriend langskomt met een lekke band en vraagt om €100, help je veel sneller dan wanneer een onbekende dat vraagt.” Deze persoonlijke band maakt vriendenstichtingen zo krachtig. 

Vriendenstichtingen maken dingen mogelijk die buiten het reguliere zorgbudget vallen: 

• Een beeldentuin waar bewoners van kunnen genieten 

• Innovatieve e-health toepassingen zoals interactieve fietssystemen 

• Extra aandacht voor de identiteit van de organisatie 

Speciale dagen waarop bewoners iets bijzonders meemaken 

De ideale samenwerking 

Een succesvolle vriendenstichting staat niet op zichzelf. Margreeth Bronsema benadrukt dat een gezamenlijke droom cruciaal is: “Op het moment dat je die kunt omzetten tot een gezamenlijke ambitie, dan heb je een betrokken achterban die kan bijdragen, zowel financieel als met vrijwilligerswerk.” 

Hoe ziet die ideale samenwerking eruit? 

• Wederzijds vertrouwen en gelijkwaardigheid: De vriendenstichting moet serieus genomen worden als partner. 
• Personele verbinding: Bijvoorbeeld door een bestuurder van de hoofdorganisatie te laten deelnemen in de vriendenstichting. 
• Ogen en oren op de werkvloer: Bestuursleden die ook als vrijwilliger actief zijn, zien wat er echt nodig is. “Ze zijn op de werkvloer betrokken en zien bijvoorbeeld dat het verf is afgebladderd,” vertelt Anne Jan. 
• Heldere communicatie over doelen: Beide organisaties moeten het eens zijn over wat wel en niet door de vriendenstichting wordt gefinancierd. 

Wanneer werkt een vriendenstichting niet? 

Niet elke organisatie heeft baat bij een vriendenstichting. De deelnemers waarschuwen voor deze valkuilen: 

• Gaten in de begroting dichten: “Als een vriendenstichting het gat in de begroting van de hoofdstichting moet dichten, gaat het mis,” waarschuwt Margreeth. 
• Onduidelijke doelstellingen: Sommige vriendenstichtingen worstelen met de vraag: wat gaan we eigenlijk met ons geld doen? 
• Gebrek aan betrokkenheid: Een slapende vriendenstichting zonder actieve vrijwilligers mist haar doel. 
• Te grote afstand tot cliënten: In de thuiszorg of ambulante zorg is het lastiger om een band op te bouwen dan in een instelling waar mensen langdurig verblijven. 

Vriendenstichtingen door de jaren heen 

De rol van vriendenstichtingen evolueert. Kyra vertelt: “In de jaren zestig zijn veel vriendenstichtingen opgericht, maar dat waren echt hele lokale stichtingen die zich richtten op kleine dingetjes.” 

Tegenwoordig zien we vriendenstichtingen die grotere ambities hebben: 

• Ze spelen in op de toenemende behoefte aan informele zorg 

• Ze investeren in technologische innovaties 

• Ze vormen een brug tussen formele zorg en het sociaal netwerk rond cliënten 

Aan de slag met een vriendenstichting 

Overweeg je een vriendenstichting op te richten of wil je een bestaande stichting nieuw leven inblazen? De panelleden geven praktisch advies: 

Anne Jan Kok raadt aan: “Begin met een goede strategische visie. Zorg dat het een onderdeel wordt van je totale aanpak.” 

Voor bestaande vriendenstichtingen heeft Kyra deze tip: “Evalueer regelmatig waarom je een vriendenstichting hebt. Er liggen zoveel kansen die vaak niet benut worden omdat je doet zoals je altijd deed.” 

Concrete stappen voor het oprichten van een vriendenstichting: 

1. Ontwikkel een strategische visie 
2. Vorm een betrokken bestuur 
3. Schrijf beleid in lijn met je strategie 
4. Regel een ANBI-status voor belastingvoordelen 
5. Ontwikkel een communicatie- en fondsenwervingsplan 

De toekomst van vriendenstichtingen 

De gespreksdeelnemers zien vriendenstichtingen als onmisbare schakels in de zorg van morgen. Met de toenemende druk op formele zorgverlening wordt de informele zorg steeds belangrijker. Anne Jan: “Het kopje thee dat geschonken wordt tijdens de koffieochtend of het langer aankleden van een persoon zonder dat iemand weer op tijd moet vertrekken – dat soort zorg wordt bijna niet meer betaald.” 

Vriendenstichtingen kunnen hier het verschil maken. Ze betrekken de gemeenschap, werven vrijwilligers en zorgen voor die kleine maar betekenisvolle extraatjes die het verschil maken tussen zorg en warme zorg. 

De podcast maakt duidelijk dat vriendenstichtingen veel meer zijn dan alleen geldschieters. Ze vormen een essentiële verbinding tussen zorgorganisaties en hun omgeving. Door mensen te betrekken bij het welzijn van cliënten, ontstaat er niet alleen meer financiële ruimte, maar ook meer trots, betrokkenheid en kwaliteit van leven.